بخل در آینه روایات اسلامی
بسم الله
در احادیث اسلامی، روایات تکان دهنده ای درباره «بخل» دیده می شود، از جمله:
1- رسول خدا صلی الله علیه و اله در حدیثی می فرمایند: «البخیل بعید من الله بعید من الناس، قریب من النار(38)، بخیل از خدا دور است، از مردم نیز دور است و به آتش دوزخ نزدیک است» . همین مضمون (با مختصر تفاوتی) از امام علی بن موسی الرضا علیهما السلام نقل شده است.
2- در حدیث دیگری، امام امیر مؤمنان علی علیه السلام می فرمایند: «النظر الی البخیل یقسی القلب(39)، نگاه کردن به بخیل، انسان را سنگدل می کند» . این تعبیر نشان می دهد که باطن بخیلان آن قدر تاریک و آلوده است که بازتاب آن در چهره آنان، سبب سنگدلی نگاه کننده می شود.
3- در حدیث دیگری از پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله نقل شده است که «آن حضرت در حال طواف خانه خدا بود، مردی را مشاهده کرد که در پرده خانه کعبه در آویخته و می گوید: خداوندا! به حرمت این خانه سوگندت می دهم که گناهان مرا ببخش.
رسول خدا صلی الله علیه و اله خطاب به آن مرد فرمود:مگر گناه تو چیست؟ آن را توصیف کن.
عرض کرد:بزرگتر از آن است که بتوانم توصیف کنم.
حضرت صلی الله علیه و اله فرمودند:وای بر تو! گناه تو بزرگتر است یا خشکی ها؟ !
عرض کرد:گناه من بزرگتر است ای رسول خدا!
حضرت فرمودند:گناه تو بزرگتر است یا دریاها؟ !
عرض کرد:گناه من ای رسول خدا!
حضرت صلی الله علیه و اله فرمودند:گناه تو بزرگتر است یا آسمانها؟ !
عرض کرد:گناه من.
باز حضرت صلی الله علیه و اله فرمودند:گناه تو بزرگتر است یا عرش خدا؟ !
عرض کرد:گناه من بزرگتر است ای رسول خدا!
حضرت صلی الله علیه و اله فرمودند: (بگو ببینم) گناه تو بزرگتر است یا خداوند؟ !
عرض کرد:خدا بزرگتر و بالاتر و گرامی تر است.
[374]
حضرت صلی الله علیه و اله فرمودند:وای بر تو! بگو ببینم چه گناهی کرده ای (که از آن به این بزرگی یادمی کنی) ؟
عرض کرد:ای رسول خدا! من آدم ثروتمندی هستم، ولی هنگامی که نیازمندی به سراغم می آید، گویی شعله آتشی را در برابر من قرار داده اند. (آری! من از دیدن نیازمندان وحشت دارم و متنفرم) .
پیامبر صلی الله علیه و اله فرمودند:از من دور شو و مرا به آتش خود نسوزان. سوگند! به خدایی که مرا به هدایت و کرامت مبعوث کرده، اگر در میان رکن و مقام (گرامیترین نقاط روی زمین در کنارخانه خدا) بایستی و دو هزار سال عبادت کنی و گریه کنی، به حدی که از چشمت نهر آب جاری شود و درختان را سیراب کند، سپس بمیری، در حالی که لئیم و بخیل هستی، خداوند تو رابه صورت در آتش خواهد افکند، آیا نمی دانی که خداوند می گوید:هر کس «بخل» کند، درباره خود «بخل» کرده و هر کس از «بخل» خویش در امان باشد، رستگار است. » (40)
این حدیث نشان می دهد که «بخل» سرچشمه انواع گناهان و مفاسد می شود که انسان را تا این حد از خدا دور می سازد.
4- در حدیث دیگری، پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله می فرمایند: «یقول قائلکم الشحیح اعذر من الظالم و ای ظلم اظلم عند الله من الشح حلف الله بعزته و عظمته و جلاله لا یدخل الجنة شحیح و لا بخیل، بعضی از شما می گویند:بخیل از ظالم معذورتر است، ولی چه ظلمی نزدخدا از بخل برتر می باشد، خداوند به عزت و عظمت و جلال خود سوگند یاد کرده است که هرگز حریص و بخیل وارد بهشت نشود» (41)
5- در حدیث دیگری، پیامبر صلی الله علیه و اله می فرمایند:الشح و الایمان لا یجتمعان فی قلب واحد، بخل و حرص با ایمان در یک قلب جمع نمی شود (آنجا که پای حرص و «بخل» درمیان آید، ایمان از آنجا رخت بر می بندد(42) »
6- در جای دیگر نیز پیامبر صلی الله علیه و اله می فرمایند: «البخل شجرة تنبت فی النار فلا یلج النارالا بخیل، بخل درختی است که در آتش دوزخ می روید و به همین جهت، تنها بخیلان وارددوزخ می شوند(43) »
[375]
7- نقل شده است که یکی از یاران پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله در جهاد شهید شد، زنی ازآشنایانش برای او می گریست و می گفت:وا شهیدا! ، پیامبر صلی الله علیه و اله فرمودند: «از کجا می دانی او شهید از دنیا رفته، فلعله کان یتکلم بما لا یعنیه او یبخل بما لا ینقصه، شاید او درباره مسایلی که به وی مربوط نبوده، سخن می گفته است یا نسبت به چیزی که کمبودی برای اوایجاد نمی کرده «بخل» می ورزیده است» (44)
این حدیث نشان می دهد که سخنان بیهوده و «بخل» مخصوصا در جایی که لطمه ای به انسان نمی زند، سبب می شود که بزرگترین افتخار یک انسان، یعنی، «شهادت» راکمرنگ یا بی رنگ کند.
8- از آن حضرت نقل شده که فرمود: «جاهل سخی احب الی الله من عابد بخیل وادوی الداء البخل، جاهل با سخاوت نزد خدا، از عابد بخیل محبوبتر است و بدترین دردهادرد «بخل» است» (45)
این حدیث بیانگر آن است که «بخل» آثار عبادت عباد را نیز از میان می برد.
9- باز از رسول خدا صلی الله علیه و اله نقل شده که فرمود: «الموبقات ثلاث شح مطاع و هوی متبع و اعجاب المرء بنفسه، سه چیز باعث هلاکت است، «بخل» و «حرصی» که انسان از آن اطاعت کند و «هوای نفسی» که از آن تبعیت نماید و «خودپسندی» انسان نسبت به خویش» (46)
10- هر چند پیرامون این موضوع، روایات زیادی وجود دارد، اما، این بحث را باحدیث دیگری از رسول خدا صلی الله علیه و اله پایان می دهیم.
در این حدیث چنین آمده است: «گروهی از اسیران (خطرناک) را خدمت رسول خداصلی الله علیه و اله آوردند، حضرت صلی الله علیه و اله به حضرت علی علیه السلام دستور داد، همه آنها را گردن بزنند، ولی یکی از آنها را استثناء کردند.
آن مرد پرسید:چرا مرا از یارانم جدا کردی، در حالی که گناه ما یکسان بوده است؟
حضرت صلی الله علیه و اله فرمودند:به این علت که خداوند متعال به من وحی فرستاده است که توسخاوتمند قوم خود هستی و من تو را (به این جهت) نمی کشم. آن مرد مسلمان شد و
[376]
شهادت به یگانگی خداوند و رسالت پیامبر اسلام صلی الله علیه و اله داد» . (47)
38- بحار الانوار، ج 73، ص 308.39- تحف العقول، ص 214.40- جامع السعادات، ج 2، ص 111.41- همان.42- همان.43- همان. ص 110.44- همان. ص 111.45- جامع السعادات، ج 2، ص 110.46- همان.47- میزان الحکمة، ج 2، ص 1277، حدیث 8380.
http://www.hawzah.net
بخل در آینه روایات اسلامی
بسم الله
در احادیث اسلامی، روایات تکان دهنده ای درباره «بخل» دیده می شود، از جمله:
1- رسول خدا صلی الله علیه و اله در حدیثی می فرمایند: «البخیل بعید من الله بعید من الناس، قریب من النار(38)، بخیل از خدا دور است، از مردم نیز دور است و به آتش دوزخ نزدیک است» . همین مضمون (با مختصر تفاوتی) از امام علی بن موسی الرضا علیهما السلام نقل شده است.
2- در حدیث دیگری، امام امیر مؤمنان علی علیه السلام می فرمایند: «النظر الی البخیل یقسی القلب(39)، نگاه کردن به بخیل، انسان را سنگدل می کند» . این تعبیر نشان می دهد که باطن بخیلان آن قدر تاریک و آلوده است که بازتاب آن در چهره آنان، سبب سنگدلی نگاه کننده می شود.
3- در حدیث دیگری از پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله نقل شده است که «آن حضرت در حال طواف خانه خدا بود، مردی را مشاهده کرد که در پرده خانه کعبه در آویخته و می گوید: خداوندا! به حرمت این خانه سوگندت می دهم که گناهان مرا ببخش.
رسول خدا صلی الله علیه و اله خطاب به آن مرد فرمود:مگر گناه تو چیست؟ آن را توصیف کن.
عرض کرد:بزرگتر از آن است که بتوانم توصیف کنم.
حضرت صلی الله علیه و اله فرمودند:وای بر تو! گناه تو بزرگتر است یا خشکی ها؟ !
عرض کرد:گناه من بزرگتر است ای رسول خدا!
حضرت فرمودند:گناه تو بزرگتر است یا دریاها؟ !
عرض کرد:گناه من ای رسول خدا!
حضرت صلی الله علیه و اله فرمودند:گناه تو بزرگتر است یا آسمانها؟ !
عرض کرد:گناه من.
باز حضرت صلی الله علیه و اله فرمودند:گناه تو بزرگتر است یا عرش خدا؟ !
عرض کرد:گناه من بزرگتر است ای رسول خدا!
حضرت صلی الله علیه و اله فرمودند: (بگو ببینم) گناه تو بزرگتر است یا خداوند؟ !
عرض کرد:خدا بزرگتر و بالاتر و گرامی تر است.
[374]
حضرت صلی الله علیه و اله فرمودند:وای بر تو! بگو ببینم چه گناهی کرده ای (که از آن به این بزرگی یادمی کنی) ؟
عرض کرد:ای رسول خدا! من آدم ثروتمندی هستم، ولی هنگامی که نیازمندی به سراغم می آید، گویی شعله آتشی را در برابر من قرار داده اند. (آری! من از دیدن نیازمندان وحشت دارم و متنفرم) .
پیامبر صلی الله علیه و اله فرمودند:از من دور شو و مرا به آتش خود نسوزان. سوگند! به خدایی که مرا به هدایت و کرامت مبعوث کرده، اگر در میان رکن و مقام (گرامیترین نقاط روی زمین در کنارخانه خدا) بایستی و دو هزار سال عبادت کنی و گریه کنی، به حدی که از چشمت نهر آب جاری شود و درختان را سیراب کند، سپس بمیری، در حالی که لئیم و بخیل هستی، خداوند تو رابه صورت در آتش خواهد افکند، آیا نمی دانی که خداوند می گوید:هر کس «بخل» کند، درباره خود «بخل» کرده و هر کس از «بخل» خویش در امان باشد، رستگار است. » (40)
این حدیث نشان می دهد که «بخل» سرچشمه انواع گناهان و مفاسد می شود که انسان را تا این حد از خدا دور می سازد.
4- در حدیث دیگری، پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله می فرمایند: «یقول قائلکم الشحیح اعذر من الظالم و ای ظلم اظلم عند الله من الشح حلف الله بعزته و عظمته و جلاله لا یدخل الجنة شحیح و لا بخیل، بعضی از شما می گویند:بخیل از ظالم معذورتر است، ولی چه ظلمی نزدخدا از بخل برتر می باشد، خداوند به عزت و عظمت و جلال خود سوگند یاد کرده است که هرگز حریص و بخیل وارد بهشت نشود» (41)
5- در حدیث دیگری، پیامبر صلی الله علیه و اله می فرمایند:الشح و الایمان لا یجتمعان فی قلب واحد، بخل و حرص با ایمان در یک قلب جمع نمی شود (آنجا که پای حرص و «بخل» درمیان آید، ایمان از آنجا رخت بر می بندد(42) »
6- در جای دیگر نیز پیامبر صلی الله علیه و اله می فرمایند: «البخل شجرة تنبت فی النار فلا یلج النارالا بخیل، بخل درختی است که در آتش دوزخ می روید و به همین جهت، تنها بخیلان وارددوزخ می شوند(43) »
[375]
7- نقل شده است که یکی از یاران پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله در جهاد شهید شد، زنی ازآشنایانش برای او می گریست و می گفت:وا شهیدا! ، پیامبر صلی الله علیه و اله فرمودند: «از کجا می دانی او شهید از دنیا رفته، فلعله کان یتکلم بما لا یعنیه او یبخل بما لا ینقصه، شاید او درباره مسایلی که به وی مربوط نبوده، سخن می گفته است یا نسبت به چیزی که کمبودی برای اوایجاد نمی کرده «بخل» می ورزیده است» (44)
این حدیث نشان می دهد که سخنان بیهوده و «بخل» مخصوصا در جایی که لطمه ای به انسان نمی زند، سبب می شود که بزرگترین افتخار یک انسان، یعنی، «شهادت» راکمرنگ یا بی رنگ کند.
8- از آن حضرت نقل شده که فرمود: «جاهل سخی احب الی الله من عابد بخیل وادوی الداء البخل، جاهل با سخاوت نزد خدا، از عابد بخیل محبوبتر است و بدترین دردهادرد «بخل» است» (45)
این حدیث بیانگر آن است که «بخل» آثار عبادت عباد را نیز از میان می برد.
9- باز از رسول خدا صلی الله علیه و اله نقل شده که فرمود: «الموبقات ثلاث شح مطاع و هوی متبع و اعجاب المرء بنفسه، سه چیز باعث هلاکت است، «بخل» و «حرصی» که انسان از آن اطاعت کند و «هوای نفسی» که از آن تبعیت نماید و «خودپسندی» انسان نسبت به خویش» (46)
10- هر چند پیرامون این موضوع، روایات زیادی وجود دارد، اما، این بحث را باحدیث دیگری از رسول خدا صلی الله علیه و اله پایان می دهیم.
در این حدیث چنین آمده است: «گروهی از اسیران (خطرناک) را خدمت رسول خداصلی الله علیه و اله آوردند، حضرت صلی الله علیه و اله به حضرت علی علیه السلام دستور داد، همه آنها را گردن بزنند، ولی یکی از آنها را استثناء کردند.
آن مرد پرسید:چرا مرا از یارانم جدا کردی، در حالی که گناه ما یکسان بوده است؟
حضرت صلی الله علیه و اله فرمودند:به این علت که خداوند متعال به من وحی فرستاده است که توسخاوتمند قوم خود هستی و من تو را (به این جهت) نمی کشم. آن مرد مسلمان شد و
[376]
شهادت به یگانگی خداوند و رسالت پیامبر اسلام صلی الله علیه و اله داد» . (47)
38- بحار الانوار، ج 73، ص 308.39- تحف العقول، ص 214.40- جامع السعادات، ج 2، ص 111.41- همان.42- همان.43- همان. ص 110.44- همان. ص 111.45- جامع السعادات، ج 2، ص 110.46- همان.47- میزان الحکمة، ج 2، ص 1277، حدیث 8380.
http://www.hawzah.net