چرا برای امامزاده ها بارگاه ساخته شده است؟

بسم الله

انبیاء و اولیای الهی از بزرگ ترین نشانه های دین الهی هستند و یکی از راه های بزگداشت آن ها، حفظ آثار و قبور آنان و صیانت از فرسودگی و نابودی است.

خداوند در آیه دیگر قرآن مجید می فرماید: این نور الهی در خانه هایی است که خدا اذن داده است که رفعت یابد.( نور، 36) مقصود از رفعت، رفعت ظاهری و معنوی را شامل می شود و مراد از رفعت ظاهری، تعمیر و آبادی خانه انبیاء و اولیای الهی است.

در پاسخ به این سوال توجه به چند امر ضروری است:

یکم: ساختن بارگاه برای امامان و امامزادگان عظیم الشأن علیهم السلام به این جهت است که مسلمانان با این کار می خواهند به بزرگان خود احترام بگذارند و مقام و منزلت آن بزرگان را در انظار عمومی به رخ جهانیان بکشانند.

از طرف دیگر این عشق و علاقه شیعیان و طرفداران اهل بیت است که آن‎ها را وادار می‎کند تا گنبد و بارگاه برای بزرگان خود بسازند.

قرآن مجید تعظیم شعائر الهی را نشانه تقوای قلوب می داند و می فرماید: تعظیم شعائر الهی ، نشانه تقوای دل ها است.( حج ، 32)

بدیهی است که منظور از شعائر، نشانه های وجود خدا نیست، زیرا همة عالم نشانة وجود او است، بلکه مقصود، نشانه های دین او است. از این رو مفسران آن را به نشانه های دین خدا تفسیر کرده اند.( مجمع البیان، ج 4، ص 83)

در این صورت انبیاء و اولیای الهی از بزرگ ترین نشانه های دین الهی هستند و یکی از راه های بزگداشت آن ها، حفظ آثار و قبور آنان و صیانت از فرسودگی و نابودی است.

خداوند در آیة دیگر قرآن مجید می فرماید: این نور الهی در خانه هایی است که خدا اذن داده است که رفعت یابد.( نور، 36)

مقصود از رفعت، رفعت ظاهری و معنوی را شامل می شود و مراد از رفعت ظاهری، تعمیر و آبادی خانة انبیا و اولیای الهی است.

قرآن مجید می فرماید: رفعنا لک ذکرک؛آوازة تو را در جهان بلند کردیم.( انشراح ، 4) مسلمانان به پیروی از قرآن با ساخت بارگاه برای بزرگان خود در صدد بالا بردن نام و نشان و آوازة ایشان هستند و از این طریق عشق و علاقة خود را نشان می دهند. از این رو در طول تاریخ هیچ عالمی با این کار نه تنها مخالفتی نکرده، بلکه به طور مستقیم و غیر مستقیم از آن حمایت کرده اند.

این امر اختصاص به دین شیعیان ندارد بلکه اهل سنت نیز بزرگان خود را با ساخت مساجد بزرگ و گنبد و بارگاه و ضریح تعظیم می کنند. نیز در دنیا اگر کلیساها را ملاحظه کنید، در می یابید که در بهترین نقطة شهر و با بهترین شکل ساخته شده است.

هر جا که نام خدا و مقربان درگاه او برده می شود محل نزول و توجه و عنایت خداوند است و او ارواح مقدس را مأمور می کند که برای مردم دعا و طلب رحمت کنند . این گونه مکانها از مصادیق آیه 36 از سوره « نور » است که می فرماید: « فی بیوت اذن الله ان ترفع و یذکر فیها اسمه...» است . یعنی خانه هایی که خداوند اذن داده و خواسته است که نام او(اسمای الهی) بلند شود و آنجا یاد او شود

همچنین بزرگداشت مقام بزرگان دین از طریق آبادانى و زیباسازى قبور آنان و به وجود آوردن امکانات رفاهى براى زائران و ارائه خدمات فرهنگى و مادى مى‏تواند نقش ارزنده‏اى در گسترش و ترویج فرهنگ و ارزش‏هاى اسلامى و اسوه قراردادن ائمه اطهار (علیهم السلام) و تمسّک به سیرة آن بزرگواران براى عموم مردم داشته باشد.

این خود، نتایج مهم و ارزشمندى در حوزه فردى و اجتماعى به دنبال دارد و در نهادینه کردن ارزش‏هاى الهى و انسانى مۆثر است.

بسیارى از امور عام‏المنفعه(مانند خیرات، نذورات، اوقاف، مدرسه‏سازى، سرپرستى ایتام، پرداخت وجوهات شرعى، کمک به نیازمندان و) از تأثیرات و نتایج بسیار ارزندة ساخت و ساز صحن و بارگاه امامان و امامزاده‏ها است زیرا شکوه این مکان‏هاى مقدس، در جذب مردم براى زیارت و انجام دادن خیرات مۆثر است.

به عبارت دیگر، صرف هزینه‏هاى مالى به وسیلة افراد نیکوکار، براى زیباسازى و تجلیل بارگاه بزرگان دین، سبب یادآورى مقام و عظمت والاى آن بزرگان وتعظیم شعائر الهى است و مردم بسیار زیادى را به سوى خود جلب مى‏کند و در گسترش فرهنگ و ارزش‏هاى الهى و سیره و منش فردى و اجتماعى آن بزرگواران مۆثر است.

دوم: از دیدگاه عرفانی هر جایی که مردم متوجه خداوند و مقربان درگاه او شوند محل نزول فرشتگان و ارواح مقدس و مقرب خداوند است و خداوند از باب رحمت خود - حتی جایی که آن امامزاده و ... اصلاً وجود خارجی نداشته باشد یا چنین کسی بوده باشد ولی جای دیگری مدفون باشد یا آن امامزاده و ... از مقربان درگاه الهی نباشد - ملائکه و ارواح مقدس را مأمور می کند که برای مردمی که با عشق و امید به آنجا آمده اند دعا کنند.

در واقع هر جا که نام خدا و مقربان درگاه او برده می شود محل نزول و توجه و عنایت خداوند است و او ارواح مقدس را مأمور می کند که برای مردم دعا و طلب رحمت کنند .

این گونه مکان ها از مصادیق آیه 36 از سوره « نور » است که می فرماید: « فِی بُیُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَن تُرْفَعَ وَیُذْکَرَ فِیهَا اسْمُهُ یُسَبِّحُ لَهُ فِیهَا بِالْغُدُوِّ وَالْآصَالِ» است . یعنی خانه هایی که خداوند اذن داده و خواسته است که نام او(اسمای الهی) بلند شود و آنجا یاد او شود.

ارواح مقدس و مقرب الهی که مقید و محدود به مکان خاصی نیستند و ما می توانیم هرجا که باشیم دعا کنیم و به آنها متوسل شویم .پس رفتن به این مکانها چه فایده ای دارد؟

پاسخ :

1- رفتن بر سر این زیارتگاه ها از جهتی ابراز عشق به بندگان مقرب الهی است و این ابراز عشق و صرف کردن وقت و مال و ... ارزشمند است و خداوند اجر نیکوکاران را ضایع نمی کند حتی اگر اجابت دعای فرد به صلاح او نباشد، خداوند خیر دیگری به او عنایت می کند.

با بررسی آیات قرآن تمامی پیامبران که در زمینه اجر و مزد رسالت و زحمات در این راه را سخن گفته اند این تعبیر را دارند که ما از هیچ کس اجر و مزدی نمی طلبیم بلکه اجر ما تنها بر خداوند بزرگ است, (سوره ی شعراء, آیات : 109, 127, 145, 164 و 180 - سوره هود آیات 29 و 51 و ... )

2- خداوند اراده کرده است که نام او و مقربان درگاهش در این مکان ها بلند شود.

3- این مکان ها سبب نزدیکی اهل ایمان به هم و سبب همدلی آنها می شود.

4- این مکان ها به سبب اینکه در آنجا بسیار یاد خدا و مقربانش می شود مورد رحمت و عنایت خاص خداوند است و دعا در این مکان ها به استجابت نزدیکتر است .

سوم: همه سادات امام زاده هستند ، چه فرزندان بلافصل و چه نواده هایشان تا به امروز، اما آنانکه دارای کمالات معنوی فراوان بودند مورد احترام بیشتری بوده اند.

به عنوان مثال اگر سیدی مانند حضرت امام خمینی قدس سره باشد احترام بیشتری خواهد داشت و اگر سیدی باشد که نسبت به اسلام هیچ گونه کاری نتوانسته انجام بدهد احترام کمتری دارد.

بنابراین همه امام زاده ها از نظر مقام یکسان نیستند و آنانی که با واسطه کمتری به امامان می رسند نیز از مقام بالاتری برخوردارند.

احترام و اکرام همه امامزادگان و سادات از بنی هاشم مطابق آیات و روایات معتبر اسلامی بر هر مسلمانی واجب می باشد.

با بررسی آیات قرآن تمامی پیامبران که در زمینه اجر و مزد رسالت و زحمات در این راه را سخن گفته اند این تعبیر را دارند که ما از هیچ کس اجر و مزدی نمی طلبیم بلکه اجر ما تنها بر خداوند بزرگ است, (سوره ی شعراء, آیات : 109, 127, 145, 164 و 180 - سوره هود آیات 29 و 51 و ... ), ولی درباره ی پیامبر اکرم در قرآن آمده است : بگو از شما اجری نمی طلبیم مگر رعایت و محبت کردن شما نسبت به خویشان و اقربایم را. (سوره سبا, آیه 47)

پیامبر اکرم به دستور خود خداوند اجر و مزد رسالتش را دوستی و احترام و محبت به خویشان و ذریه اش قرار داده است و از آنجایی که برای پیامبر (صلی الله علیه وآله) تنها از فرزندش فاطمه زهرا سلام الله علیها نسلی مانده است و سادات تنها از وی باقی مانده و تنها خویشان و اقربای پیامبر آنان می باشند لذا آنان مورد احترام هستند.