خدا کند این تلخی را هیچوقت نچشی!!

بسم الله

فقر یکی از معضلاتی است که بسیاری از مردم کره خاکی با آن دست و پنجه نرم می کنند و هر روز طعم تلخ آن را بیش از پیش می چشند و این  در حالی است که فقر همردیف با مرگ است. حضرت علی درود خدا بر او، فرمود: فقر مرگ بزرگ است و نیز فرمودند: آگاه باشید که فقر نوعى بلا است. ‏(نهج البلاغة/ترجمه دشتى/665 ،723 ) 

 

چیزی تلخ تر از ناداری نیست

حضرت علی علیه السلام فقر را نوعی بلا معرفی کرده و از  آن به عنوان مرگ بزرگ یاد می کند، از لقمان، روایت شده که به پسرش گفت: «پسرم! شیره درخت صبر را چشیدم و پوست درخت را هم خوردم؛ ولى چیزى که از نادارى تلخ تر باشد، نیافتم. »

فقر و نداری بسی سخت و رنج آور است اما خدای ناکرده اگر کسی گرفتار این بلا شد چه باید کند؟ می بایست نزد اغنیا رفته و از آنان در جهت رهایی از مشکلش یاری خواهد؟

 

فقرت را پنهان کن

اولین قدم در مواجهه با این مرگ بزرگ پنهان داشتنش است، از سفارش لقمان به پسرش است که گفت : ... پسرم پس اگر روزى به نادارى مبتلا شدى، آن را براى مردم، آشکار نکن؛ چون تو را خوار مى شمارند و هیچ فایده اى به تو نمى رسانند باز گرد به سوى کسى که تو را به فقر مبتلا کرد و او بر گشایش کار تو تواناتر است، و از او حاجت بخواه. کیست که از او درخواست کند و او عطایش ندهد یا به او اعتماد کند و او نجاتش ندهد». «پسرم! هر گاه فقیر شدى، تنها به درگاه پروردگار عز و جل آه و ناله کن و او را بخوان و به سوى او تضرّع نما و از فضل او و خزانه هاى او درخواست کن؛ زیرا غیر خدا، هیچ کس مالک خزانه هاى خدا نیست». عبد اللَّه بصرى در حدیثى مرفوعه از امام صادق (علیه السلام) نقل کرده است که فرمود: رسول خدا (صلی الله علیه) به امیر مۆمنان (علیه السلام) فرمود: اى على، خداوند فقر را به عنوان امانتى به مردم سپرده است، هر کس آن را پنهان دارد، پاداشش همچون پاداش روزه‏دارى است که شب را در عبادت خدا به سر برده است، و هر کس آن را نزد ثروتمندى فاش سازد و او به وى کمک نکند گویى او را کشته است. آگاه باشید که او را با نیزه و شمشیر نکشته بلکه با زخمى که بر قلب او وارد ساخته وى را به قتل رسانده است. (ثواب الأعمال/ترجمه انصارى/353)

حضرت علی علیه السلام فقر را نوعی بلا معرفی کرده و از آن به عنوان مرگ بزرگ یاد می کند، از لقمان، روایت شده که به پسرش گفت: «پسرم! شیره درخت صبر را چشیدم و پوست درخت را هم خوردم؛ ولى چیزى که از نادارى تلخ تر باشد، نیافتم»

راهکارهای دور کردن فقر

1)‌ ذکر لاحول و لا قوّة إلّا باللَّه العلىّ العظیم: امام صادق علیه السّلام مى‏فرماید: هر که نعمتى بر او رخ نمود بسیار بگوید «الحمد للَّه»، و هر که را هم حزن بسیار بدو روى آورد باید طلب آمرزش کند، و هر که فقر و تهیدستى گریبانش گرفت بسیار بگوید: «لا حول و لا قوّة إلّا باللَّه العلىّ العظیم» که این فقر را از او بزداید.(بهشت کافى/ترجمه روضه کافى/128)

2) نماز: نبى اکرم (صلی الله علیه) چون براى اهل بیتش مشکلى پیش مى‏آمد میفرمود اى اهل من نماز بخوانید، نماز بخوانید. (مکارم الأخلاق/ ترجمه میرباقرى/ج‏2/145)

3) صدقه: امام پنجم فرمود نیکى و صدقه فقر را برطرف کنند، عمر را بیفزایند و هفتاد مرگ بد را دور کنند. (الخصال/ترجمه کمره‏اى/ج‏1/88)

 

خصلت هایی که فقر و روزی با خود به همراه دارد

سعید بن علاقه گوید از امام یکم (علیه السلام) شنیدم میفرمود تارهاى عنکبوت را در خانه گذاشتن سبب فقر است، در حمام ادرار کردن سبب فقر است، جنب چیز خوردن سبب فقر است، با چوب گز خلال کردن سبب فقر است، ایستاده شانه زدن سبب فقر است، خاکروبه در خانه گذاشتن سبب فقر است، سوگند دروغ سبب فقر است زنا سبب فقر است حرص‏ورزیدن سبب فقر است. خواب میان نماز مغرب و عشا سبب فقر است، خواب بین طلوعین سبب فقر است. عادت بدروغگوئى سبب فقر است، اندازه نداشتن زندگى سبب فقر است. قطع رحم سبب فقر است، بسیار سرود گوش گرفتن سبب فقر است، رد سائل مذکر در شب سبب فقر است.

ذکر لاحول و لا قوّة إلّا باللَّه العلىّ العظیم: امام صادق علیه السّلام مى‏فرماید: هر که نعمتى بر او رخ نمود بسیار بگوید «الحمد للَّه»، و هر که را هم حزن بسیار بدو روى آورد باید طلب آمرزش کند، و هر که فقر و تهیدستى گریبانش گرفت بسیار بگوید: «لا حول و لا قوّة إلّا باللَّه العلىّ العظیم» که این فقر را از او بزداید

سپس فرمود آیا اکنون شما را آگاه نکنم بدان چه روزى فراوان میکنند، عرض کردند چرا یا امیر المۆمنین فرمود:

جمع میان دو نماز روزى را فراوان میکند. تعقیب پس از نماز بامداد و نماز عصر روزى را زیاد میکند، صله رحم روزى را زیاد میکند، روفتن در خانه روزى را زیاد میکند، همراهى با برادران دینى روزى را زیاد میکند، بامداد دنبال روزى رفتن روزى را زیاد میکند، استغفار روزى را زیاد میکند، امانت دارى روزى را زیاد میکند، حقگوئى روزى را زیاد میکند، جواب اذان گو دادن روزى را زیاد میکند.

 

سخت ترین نوع فقر

فقر فقط به فقر مادی خلاصه نمی شود؛ در میان کلام بزرگان به انواعی از فقر اشاره شده است که در نوع خود سخت ترین نوع فقر و ناداری  هستند.

امام زین العابدین علیه السلام ـ در بیان سفارش هاى لقمان علیه السلام به پسرش فرمودند:اى پسرم! سخت ترین ندارى، نداشتن دل است و بزرگ ترین مصیبت، بدهکارى است و بالاترین محرومیت و بلا، همان بدهکارى است و سودمندترین ثروت، بى نیازىِ دل است. پس در همه اینها درنگ کن و به آنچه خدا قسمت فرموده، قانع و خشنود باش. هر گاه دزد بدزدد، خداوند عز و جلاو را از روزى اش باز مى دارد و گناه آن، بر عهده اوست. حال اگر شکیبایى مى ورزید، از راه خودش به آن روزى دست مى یافت.

و پیامبر اکرم صلى اللَّه علیه و آله و سلم فرمود: اى على! فقرى، سخت‏تر از جهل نیست. (گلچین صدوق (گزیده من لا یحضره الفقیه)/ج‏2/104)

هر حادثه‏اى که محنتش بسیار است‏           غالب شده‏ام بر آن و اینم کار است‏

جز فقر که غالبست و گر فاش کنم‏            عار است و گر نهان کنم دشوار است‏

 

مریم پناهنده         

بخش نهج البلاغه تبیان

---

منابع:

1)     حکمت نامه لقمان، آیت الله  محمد محمدی ری شهری

2)     گلچین صدوق (گزیده من لا یحضره الفقیه)/ج‏2

3)     الخصال/ترجمه کمره‏اى/ج‏1

4)     مکارم الأخلاق/ ترجمه میرباقرى/ج‏2

5)     بهشت کافى/ترجمه روضه کافى

6)     ثواب الأعمال/ترجمه انصارى

7)     نهج البلاغة/ترجمه دشتى