آیت جهاد و اجتهاد/توصیف حضرت امام(ره)و مقام معظم رهبری مدظله العالی

بسم الله

تاریخ تشیع پیوسته نظاره گر مظلومیت مجاهدانی است که همواره در سایه اندیشه وعمل، این مشعل فروزان را بر فراز جای رفعت آدمی، روشن نگاه داشته و با بذل هستی خویش این سترگ مذهب مبارزه را سرافراز و باشکوه، بر تارک تاریخ نشانده اند.شهید آیت الله محمد باقر صدر، ستاره فروزانی است که در این هماوردگاه دشوار، تنها به اندیشیدن و نظریه پردازی بسنده نکرد و جان بر سر راه آرمان خویش نهاد و تمامی هستی خویش را نثار راهی کرد که جز به مدد همت بزرگمردانی جز او، در جهانی سراسر ظلمت و جور،گشوده نخواهد شد و نیز گشوده نخواهد ماند.
سرگذشت شهید آیت الله محمد باقر صدر ، سرگذشت غربت اسلام است در عصر ناجوانمردیها و ستمها. در این نبرد نابرابر، مصلحان واقعی جز درد و رنج و شکنجه و شهادت، راهی فراروی خویش ندارند و این روایت دیرپای تشیع است که با اندیشه می شکفد و با شهادت می بالد. شهید آیت الله محمد باقر صدر، با روحی نواندیش، در عرصه ای سراسر حقد و تنگ نظری، والاترین پیامها را در گوش جان مشتاقان زمزمه کرد و با پشتوانه عظیم فکری و نبوغی بی همتا، در فرصتی اندک، تأثیری شایسته رفعت روح و والایی اندیشه خویش را بر جان جستجوگران حقیقت باقی نهاد.
شهید آیت الله محمد باقر صدر، پیوسته در اندیشه اصلاح بود و رخوت و انفعال حوزه علمیه نجف، روحش را می آزارد. اسلام را به نیکی می شناخت و بر تمامی جنبه های آن احاطه ای شگفت آور داشت، از همین رو از سویی مورد حق کسانی بود که آن همه شایستگی را در یک جوان بر نمی تافتند و از سعایت و کینه وزی، لحظه ای نمی آسودند و از سوی دیگر آماج ایادی امپریالیسم انگلیس و آمریکا بود که پیوسته، بیش و پیش از تمامی داعیه داران شناختن این بزرگان، شایستگی های ایشان را ارزیابی می کنند و در پی نابودی آنانند، زیرا به درستی می دانند که در آوردگاه خرد و اندیشه، یارای مواجهه با آنان را ندارند و تنها کسانی که پایه های استعمار را متزلزل خواهند ساخت، جز عالمان نواندیش و نستوه نیستند.

شهید صدر، با شیوه ای متقن، متین، استوار و سبکی نو، به بازبینی کلام، عقاید و معارف اسلامی همت گماشت و با موشکافی عالمانه و دقتی محققانه، به شایستگی از عهده پاسخگویی به پرسشهایی که متقضیات زمانه ایجاب می کردند، برآمد.
شهید آیت الله محمد باقر صدر با آگاهی از علوم جدید، همراه با تفسیر نوینی از معارف دینی، حتی دانشمندان منصف غیر مسلمان را نیز به تحسین و تکریم وی واداشت. وی زمان شناس بود و آگاه به تکلیف در عصر خویش. کاستی های حوزه ها را نیک می شناخت و با تیزبینی عالمانه، حوزه های علوم دینی را آسیب شناسی کرد و به حوزویان آموخت که در عصر جدال ایمان و کفر، چه رسالت سنگینی را بر دوش دارند و جز به مدد تلاش و زمان آگاهی و علم، قادر نخواهند بود پاسخگوی مؤمنان ژرف اندیشی باشند که چشم امید به آنان دارند.
زیرکی وی در امر سیاست، دشمنان را به هراس واداشت و بارقه های امید را در دل دوستان، برافروخت. حیات کوتاه او، سراسر مشحون از آثار گرانسنگی است که هر یک به تنهایی، بسیاری از شبهات و ابهامات را پاسخگو هستند و زمان بسیار باید سپری شود تا دگر باره مادر گیتی همچو او فرزند بزاید و خردورزان، رفعت اندیشه های وی را دریابند.

شهید صدر در آئینه توصیف امام راحل (ره)
بسم الله الرحمن الرحیم
حضرت آیت الله آقای حاج سید محمد باقر صدر دامت برکاته
ـ نجف اشرف
پیشامدهای اخیر یکی پس از دیگری موجب تأسف است. انتظار آن نبود که با جنابعالی، شخصیت علمی و اسلامی، چنین رفتاری شود؛ چنانچه انتظار نبود و نیست که مأمورین دولت عراق در سر حدات رفتاری کنند که مخالف حسن همجواری است.
ملت ایران که با نهضت اسلامی خود امید دارد دست اجانب را از جمیع ممالک اسلامی کوتاه کند و استقلال را به آنها برگرداند؛ همچنین انتظار دارد که همان نحو که ملتها با نهضت عظیم اسلامی ایران موافق و پشتیبان آن هستند ؛ دولتها نیز پشتیبان آن باشند. حوزه علمیه نجف اشرف که در خدمت اسلام و مسلمین است، در طول تاریخ، حافظ استقلال عراق، بلکه سایر کشورهای اسلامی بوده است ؛ انتظار ندارد که مورد اهانت واقع شود و یکی از شاخص ترین بزرگان آن مورد تهاجم واقع شود.
من به دولت عراق نصیحت می کنم که این دژ محکم را که حافظ کیان مصالح کشور است، حفظ کند.این نصیتحتی بود که من در دوران گذشته به شاه مخلوع دولت ایران کردم. از خداوند تعالی عظمت اسلام و استقلال کشورهای اسلامی را خواهانم.
والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته
روح الله الموسوی الخمینی
پیام به شهید آیت الله صدر
تیرماه 58
*******

صدام حسین همچون شاه مخلوع چهره قبیح غیر اسلامی و انسانی خود را نشان داد و به هدم اسلام و حوزه مقدسه نجف اشرف کمر بست و برای رضای کارتر، با مسلمانان مظلوم آن کرد که مغول کرد و با علمای اسلام، خصوصا حضرت آیت الله آقای سید محمد باقر صدر، آن کرد که رضاخان و محمدرضا پهلوی با علما و روحانیون و سایر طبقات کردند. او باید بداند که با این اعمال ضد اسلامی، به دست خود، گور خودش و رژیم تحمیلی غیر انسانی و غیر قانونی بعث را می کند.
پیام به مناسبت قطع رابطه با آمریکا و جنایات صدام
فروردین 59
*******
انالله و انا الیه راجعون
با کمال تأسف، حسب گزارش جناب آقای وزیر امور خارجه که از منابع متعدد و مقامات کشورهای اسلامی به دست آورده است و حسب گزارشاتی که از منابع دیگر به دست آمد، مرحوم آیت الله شهید سید محمد باقر صدر و همشیره مکرمه مظلومه او که از معلمین دانش و اخلاق و مفاخر علم و ادب بود؛ به دست رژیم منحط بعث عراق با وضع دلخراشی به درجه رفیع شهادت رسیده اند. شهادت ارثی است که امثال این شخصیتهای عزیز از موالیان خود برده اند و جنایات و ستمکاری نیز ارثی است که امثال این جنایتکاران تاریخ از اسلاف ستم پیشه خود می برند.
شهادت این بزرگواران که عمری را به مجاهدت در راه اهداف اسلام گذرانده اند به دست اشخاص جنایتکاری که عمری به خونخواری و ستم پیشگی گذرانده اند ؛ عجیب نیست. عجیب آن است که مجاهدان راه حق در بستر بمیرند و ستمگران جنایت پیشه، دست خبیث خود را به خون آنان آغشته نکنند. عجیب نیست که مرحوم صدر وهمشیره مظلومه اش به شهادت نائل شدند ؛ عجیب آن است که ملتهای اسلامی و خصوصا ملت شریف عراق و عشایر دجله و فرات و جوانان غیور دانشگاهها و سایر جوانان عزیز عراق از کنار این مصیبت بزرگ که به اسلام و آل بیت رسول الله (ص) وارد می شود، بی تفاوت بگذرند و به حزب ملعون بعث فرصت دهند که مفاخر آنان را یکی پس از دیگری مظلومانه شهید کند و عجیب تر آنکه ارتش عراق و سایر قوای انتظامی، آلت دست این جنایتکاران واقع شوند و در هدم اسلام و قرآن کریم به او کمک کنند. من از رده های بالای قوای انتظامی عراق مأیوس هستم، لکن از افسران و درجه داران و سربازان مأیوس نیستم و از آنان چشمداشت دارم که یا دلاورانه قیام کنند و اساس ستمکاری را برچینند ؛ همان سان که در ایران واقع شد و یا از پادگانها و سربازخانه ها فرار کنند و ننگ ستمکاری حزب بعث را تحمل نکنند. من از کارگران و کارمندان دولت غاصب بعث مأیوس نیستم و امیدوارم که خداوند متعال بساط ستمگری این جنایتکاران را درهم پیچد.
اینجانب برای بزرگداشت این شخصیت علمی و مجاهد که از مفاخر حوزه های علمیه و از مراجع دینی و متفکران اسلامی بود، از روز چهارشنبه به مدت سه روز، عزای عمومی و روز پنجشنبه را تعطیل عمومی اعلام می کنم و از خداوند متعال خواستار جبران این ضایعه بزرگ و عظمت اسلام و مسلمین هستم.
والسلام علی عبادالله الصالحین
روح الموسوی الخمینی
پیام به مناسبت شهادت آیت الله سید محمد باقر صدر
اردیبهشت 59

شهید صدر در آئینه توصیف مقام معظم رهبری مدظله العالی
درمیان چهره های برجسته حوزه های علمیه در دهه های اخیر، مرحوم آیت الله شهید سید محمد باقر صدر(قدس الله روحه) یکی از ممتازترین و شگفت انگیزترین آنهاست. هر مجمع علمی حق دارد که به فرآورده ی انسانی بزرگی چون این عالم بزرگوار به خود ببالد. او بی شک یک نابغه و یک ستاره درخشان بود. از جنبه علمی، جامعیت و تحقیق و نوآوری و شجاعت علمی را یکجا در وجود خود داشت. در اصول، در فقه، در فلسفه و در هر آنچه که با این دانشها ارتباط دارند، در زمره بنیانگزاران و صاحبان مکتب محسوب می شد. استعداد خارق العاده و پشتکار کم نظیر او از وی عامل ذوفنون و ژرف نگری پدید آورده بودکه دید نافذ و ذهن جستجوگرش در آفاق علوم متداول حوزه ها محصور نمی ماند و هر آنچه را که برای یک مرجع بزرگ دینی در دنیای متنوع امروز که برای یک مرجع بزرگ دینی در دنیای متنوع امروز سزاوارست، به حیطه تحقیق و مطالعه می کشید و سخنی نو و فکری بکر و اثری ماندگار در آن می آفرید.
بی شک اگر این جوهره علم و تحقیق و این ذخیره تمام نشدنی انسانی، با دست پلید جنایتکاران، از حوزه علمیه ربوده نمی شد، جامعه شیعی و اسلامی می توانست در آینده ای نزدیک، شاهد اوج گیری در قلمرو مرجعیت و ریاست علمی و دینی باشد. توفیق ومدد الهی، آمیختگی این فضیلتهای بزرگ را با رتبه والای جهاد فی سبیل الله رقم زد. در هنگامی که حوزه کهن نجف در بوته آزمایش مواجهه با امواج بیداری اسلامی و انقلابی قرار گرفت، این شخصیت بیدار و آگاه، قدم در راه مجاهداتی علمی و سیاسی نهاد و درخشش معنوی خود را مضاعف ساخت. بینش عمیق او نیاز زمان را حس کرد و در راهی که اجداد طاهرینش به روی پیروان و جانشینان خود گشوده بودند،گامی استوار نهاد و چه زود پاداش این فداکاری عظیم، یعنی محنت و سپس شهادت در راه خدا را دریافت کرد. شهید آیت الله صدر برای طلاب و فضلای جوان، بی شک یک اسوه و نمونه است. درس انسان پروری او با شهادت جانگذازش خاتمه نیافته است. آثار علمی و شیوه تحقیق او اکنون پیش روی فضلای جوان حوزه های علمیه قرار دارند و انگشت اشاره او، آنان را به راه عظمت و مجد علمی، همراه با روشن بینی و جهان نگری هدایت می کند. حوزه های علمیه امروز نیز محتاج شهید صدر و هر عنصر با همت پرتوانی هستند که راه علمی و اسلام شناسی و جهان نگری او را دنبال می کند.
صلوات و درودی از اعماق جان بر آن روح مطهر و خواهر شهیده مظلومه اش بنت الهدی می فرستم و رحمت و علو درجات برای آنان و توفیق رشد تربیت فضلای جوان حوزه ها بدان سان را از خداوند متعال مسئلت می کنم. همچنین از خداوند متعال می خواهم که شما فراهم آوردگان این مجمع علمی و انقلابی را پاداش نیک دهد و این اقدام را مبارک و پر اثر فرماید
والسلام و علیکم و رحمه الله
سید علی خامنه ای
پیام به کنگره شهید آیت الله سید محمد باقر صدر
دی ماه 79

ما اولا به شما و بقیة خانمها، مخصوصا به صبایا و آقازاده های محترمتان خوش آمد عرض می کنیم. ما، هم به وجود مرحوم شهید آیت الله سید محمد باقر صدر و به شخصیت علمی و جهادی و فکری ایشان افتخار می کنیم. ایشان مایة افتخار همة ما بودند. و هم به شما افتخار می کنیم؛ چون شما در بیست و چند سال گذشته زحمات زیادی را متحمل شدید و سختی های فراوانی کشیدید؛ اما صبر کردید. شما از خانواة بزرگی هستید و صبر و کرم و بزرگواری، سجیة خانوادة شماست. پس از شهادت مرحوم آیت الله صدر، شما در آن شرایط سخت در نجف زندگی کردید ؛ بعد هم شوهران این دختر خانمها شهید شدند و هر کدام به نحوی گرفتار شدید؛ اما همة اینها را تحمل کردید. واقعا صبر شما برای ما خیلی ارزش دارد. بدانید من دورادور همیشه شما را دعا می کردم و می دانم که چه مشکلاتی و زحماتی را تحمل کرده اید. خداوند ان شاءالله درجات آن شهید عزیز مرحوم شهید سید محمد صدر و همچنین دامادهای شما و پسران شهید صدر (رضوان الله تعالی علیهم) را عالی کند. این خانم هایی که در آن محیط ارعاب و خفقان صبر کردند و در دورة جوانی، شوهرهایشان به شهادت رسیدند و بچه هایشان مانده اند، پیش خدای متعال خیلی ارزش دارند. صبری که شما کردید، نزد خدای متعال خیلی ارزش دارد. ان شاءالله خداوند چشم شما را با اجر خودش روشن خواهد کرد ؛ هم در دنیا و هم در آخرت.
من سال 1336 به عراق رفتم و آقای سید محمد باقر صدر را آنجا دیدم. ایشان خیلی جوان بود؛ حدود بیست و پنج سالش بود و همان وقت هم معروف به فضل بود. آن موقع من جوان تر از ایشان بودم؛ حدود هجده سال داشتم. الحمدالله سایر اعضای خانوادة شما هم صاحبان استعدادهای بالا و خوب بودند ؛ مثل مرحوم آقای رضا، آقای آقا موسی. اول انقلاب وقتی خبر شهادت آیت الله صدر به ما رسیده، ضربة بسیار سنگینی بود. ایشان برای نظام اسلامی و جامعة اسلامی واقعا عمود فکری بودند. از قبل از انقلاب، ما از کتابها و فعالیتهای بسیار با ارزشی که ایشان داشتند، مطلع بودیم. بعد هم که انقلاب پیروز شد، ایشان پیامهای بسیار خوبی دادند. به آقای صدر خیلی امید بود، خدا لعنت کند صدام را. الحمدلله ریشة اینها کنده شد.
مرحوم آقای صدر به معنای واقعی کلمه یک نابغه بود. ما در زمینة مسائل فکری و اسلامی در زمینة فقه و اصول و بقیة چیزها آدمهای پیشرفته زیاد داریم ؛ منتها نابغه خیلی نادر است. ایشان جزو نادرهایی بود که حقیقتا نابغه بود. ذهن و فکر ایشان فراتر از کارهای که دیگران می کنند، حرکت می کرد. ایشان بحمدالله شاگردهای خوبی هم تربیت کرده بود.
بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با خانواده شهید آیت الله سید محمد باقر صدر / خرداد 83
منبع:ماهنامه شاهد یاران، شماره 18
راسخون