هدف از اذان گفتن چیست؟
اذان، این ندای آسمانی، یک اعلان عمومی و معنوی جهت آمادگی برای نماز و انجام فریضه بزرگ الهی است.
اذان، ارزش و جایگاه والایی در شریعت محمدی صلی الله علیه وآله دارد. اذان، دعوت به‌سوی عبادت و بندگی خدا است و مۆذن با آهنگ رسا و روح‌بخش، امت اسلام را به نماز و مناجات، فرا می‌خواند.
امام رضا علیه السلام درباره فلسفه و حکمت اذان می‌فرماید:
1 - آن‌کس را که فراموش‌کار است، یادآور باشد و آن‌کس را که غافل است متنبه سازد.
2 - فهماندن وقت نماز، برای کسی که اشتغال دارد. (مشغول به کار است)
3 - دعوت مردم به پرستش خالق و ترغیب در آن است.
4 - اذان‌گو، اقرار به توحید دارد و ایمان را آشکار می‌سازد و اسلام را اعلان می‌کند و آن‌کس را که فراموش کرده، یادآوری می‌نماید. (من‌لایحضره‌الفقیه، ج 1، ص 299)
علاوه بر مطالب بالا، درباره فلسفه اذان، می‌توان به موارد زیر هم اشاره کرد:
الف) اذان و اقامه، توجه و آمادگی برای نمازگزار است و در اثنای آن، زمینه و استعداد پیدا می‌شود که انسان، با ادب بیشتر، خشوع فزون‌تر و عرفان عمیق‌تر، در پیشگاه حضرت حق قرار گرفته و با معبود و محبوب حقیقی خویشتن، سخن بگوید و دمساز گردد.
ب) اذان، موجب صفای باطن و شادی و نشاط روح است. پیامبر صلی الله علیه وآله هنگام فرا رسیدن وقت نماز، به بلال می‌فرمود: «ای بلال، اذان بگو و ما را با آن، روح ببخش (ارحنا یا بلال)»
ج) زمانی که صدای نیکوی اذان، فضا را معطر می‌سازد، به نمازگزاران مژده می‌دهد که هنگام سخن گفتن با خدا فرا رسیده است. پس آنان آماده نماز می‌شوند و به‌سوی مساجد و نمازخانه‌ها حرکت می‌کنند. رسول خدا صلی الله علیه وآله فرمود: «هرگاه مۆذن بگوید: الله‌اکبر»، خداوند می‌فرماید: ای امت محمد، مهیای نماز شوید و شغل دنیا را ترک کنید». (مناهج الشارعین، ص 180)
د) قبل از اسلام، مسیحیان با ناقوس، یهودیان با دمیدن در بوق‌ها و آتش‌پرستان با روشن کردن آتش، مردم را به عبادت، دعوت می‌کردند؛ ولی اسلام آمد و به‌جای این‌ها، اذان را انتخاب کرد که در آن، مردم با کلمات خوب و دل‌نشینی به مسجدها فرا خوانده می‌شوند و از طرفی با شنیدن و گفتن نام خدا، پیامبر و... آماده نماز خواندن می‌گردند.
ه) اذان، آدمی را به یاد خدا می‌اندازد و با بزرگی و عظمت او آشنا می‌سازد؛ با گفتن «الله‌اکبر»، به بزرگی، جلالت شأن، عظمت و توانایی خدا اعتراف می‌کنیم و با بیان «لا اله الا اله»، به یگانگی و بی‌شریکی او شهادت می‌دهیم.
نویسنده: هادی کارگر