نوروز در بیان آیت الله حق شناس(ره)

بسم الله

در عید نوروز همان‌گونه که طبیعت لباس خود را عوض می‌کند، ما هم تصمیم قاطع بگیرم برای عوض کردن لباس‌هایمان و دور شدن از مخالفت پروردگار.

 

خداوند متعال وجود انسان را بگونه ای طراحی نموده است که در دوران حیات با تحولات و تغییرات شگرفی مواجه می شود؛ تغییراتی که در بسیاری از موارد، نشانه های آن در طبیعت قرار داده شده است، در حقیقت یکی از اهداف خلقت طبیعت، رشد و تعالی انسان است، بگونه ای که می توان گفت که نو شدن و تغییر و تحول طبیعت، از شیوه‌های تربیت انسان توسط خداوند است؛

 

 «اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ یُحْیِی الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا قَدْ بَیَّنَّا لَکُمُ الْآیَاتِ لَعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ....بدانید که خدا زمین را پس از مرگش زنده مى‏گرداند به راستى آیات [خود] را براى شما روشن گردانیده‏ایم باشد که بیندیشید.»(حدید/17)

 

آیات گرانسنگ قرآن کریم نشان می دهند که خلقت هستی توسط خداوند به شکلی بوده است که هر فرد با کوچک ترین مراجعه به درون خود و یا نگاهی به بیرون از خود، یعنی آیات انفسی و آفاقی، بتواند به آسانی و سادگی پاسخ های شایسته ای برای پرسش های خود بیابد. از جمله پاسخ های آماده برای انسان، تحولات و تغییراتی است که در طبیعت رخ می دهد چرا که در فصول طبیعت، فلسفه زندگی جلوه گری می کند و زندگی و مرگ و حیات مجدد را به نمایش می گذارد. از این رو آیات قرآنی سرشار از سفارش هایی است که به توجه یابی و عدم غفلت در این آیات تاکید می کند.

 

اساسا انعکاس تغییر و تحــول طبیعت، بویژه با آمدن فصل بهار، که بنیان یکی از کهن ترین و زیباترین سنــت ها بشری در نزد ایرانیان، یعنی نوروز است در ساحت روان و هویت افراد، انسان را به تغییر و تحولــی درونی فرامی‌خواند، که دستیابی به آن همچون فرا رسیدن بهار و نوروز مبارک و میمون است

.

مرحوم آیت الله حق شناس با بهره گیری از این ویژگی بهار و نوروز می فرمایند

 

« در عید نوروز همان‌گونه که طبیعت لباس خود را عوض می‌کند، ما هم تصمیم قاطع بگیرم برای عوض کردن لباس‌هایمان و دور شدن از مخالفت پروردگار.»(1)

 

ایشان در سفارش نسبت به انجام آداب و رسوم این ایام بیان می دارند که « از اعمال پسندیده‌ این ایام صله‌ی ارحام و خوشحال کردن بچه‌ها و بزرگترهاست. اما باید در نظر داشت که در این دید و بازدیدها صحبتهایی می‌شود که باید انسان زبانش را از غیبت و اهانت نگهداری کند و اگر هم بتواند- انشاءالله- در هر مجلسی که وارد شد، یک حدیثی بخواند و مجلس را به دست بگیرد.»(2)

 

هر چند نمی توان نوروز را  یک عید رسمی در فرهنگ اسلامی دانست، با این حال سفارش های فراوانی درباره معنویت بخشی به این ایام، از طرف علما واساتید اخلاق وارد گردیده است. در این رابطه استاد بزرگوار اخلاق، مرحوم آیت الله حق شناس می فرمایند:

 

« هر روزی که من با پروردگار مخالفت نکنم، گناه نکنم؛ همان روز برای من عید است. روز عید، خودتان را خوشبو بکنید و روزه بگیرید و بعد 366 مرتبه دعای «یا مقلب القلوب و الابصار یا مدبر اللیل و النهار یا محول الحول و الاحوال حول حالنا الی احسن الحال» ‌ را بخوانید.»(3)

 

ایشان درباره رعایت اعتدال در معاشرت در این ایام می فرمایند : « وقال الصادق علیه السلام: المرء لنفسه ما لم یعرف فاذا عرف صار لغیره.... شخص تا زمانی که شناخته نشده است، برای خود است. وقتی شناخته شد برای دیگران است.»(4)  وقتی بنده این حدیث را برای حضرت ‌آیت‌ الله ‌العظمی بروجردی(ره) خواندم؛

 

یک آهی کشیدند! (اگر این روایت ضعیف بود؛ حتما ایشان نهی می‌کردند که این حدیث را نخوان!) اگر زیاد معاشرت کنی؛ نه به دنیایت می‌رسی نه به آخرتت، آقاجان‌ من! ......تا می‌توانید به مهمانی‌ها نروید رفقا! اگر هم می‌روید، مقرراتی باشید! با این مهمانی رفتن‌ها که نمی‌شود نماز شب بخوانی، داداش‌جون! یکی از شرائط و مقدمات نمازشب‌خواندن این است که در روز خودت را خسته نکنی، معصیت نکنی، شب هم انبارشاه را کم پرکنی. با خورشت قیمه و کباب و مرغ حتی خیال نماز شب را هم نکن، داداش‌جون!  مگر شیطان صدایت بکند! وگرنه رحمان صدایت  نخواهد کرد.»(5)

 

یکی از آداب و سنت های عید نوروز، عیدی دادن و عیدی گرفتن است که از سنت های نیکو و مورد تاکید اسلام بشمار می رود. هدیه یکى از عوامل زدودن کینه و عداوت، ایجاد مهر و محبت و تحکیم پیوند برادرى اسلامى است و فضیلت آن بیش از فضیلت صدقه است.حضرت امیر المومنین تأثیرهای مثبت هدیه را بازگو می کرد تا مردمان به دادن آن تشویق شوند، ایشان می فرمودند: « اگر به برادر مسلمانم  هدیه ای دهم که برایش سودمند باشد برایم محبوبتر از آن است که همانندش را در راه خدا صدقه دهم. به آن که به تو هدیه نمیدهد هدیه ده.»(6) 

 

 در میان انواع هدیه ها، هدیه برای خدا و در راه خدا از فضیلت بیشتری برخوردار است؛ «هدیه براى خدا آن است که آورنده آن نه مصانعه و ظاهرسازى مى کند، نه مقابله، بلکه انگیزهاى جز رضاى خدا از طریق خدمت و شاد کردن برادر و یا خواهر دینى خود ندارد و بدین جهت در انتخاب نوع کادو و کیفیت آن حتماً رضاى خدا را رعایت مى کند.»(7)

 

 اما به تعبیر آیت الله حق شناس(ره)، بزرگترین عیدی ها در این ایام خود خداوند است« ان‌شاء‌الله امیدوارم به حق عصمت زهرا(س) پروردگار عیدانه‌ ما را  خودش قرار بدهد، ذکر خودش قرار بدهد که ( الا بذکر الله تطمئن القلوب). »(8)

---

پی نوشت‏ها:

1.    سایت وارثون، درس اخلاق آیت الله حق شناس (ره)

2.    همان

3.    همان

4.    حسن بن محمد دیلمی، ارشاد القلوب.، قم، انتشارات سید رضی، ج 1 ص 100

5.    سایت وارثون، درس اخلاق آیت الله حق شناس (ره)

6.    کلینی، اصول کافی، قم، انتشارات اسوه، جلد 5،ص142

7.    سایت شهر مجازی قرآن کریم

8.    سایت وارثون، همان

منابع:

کافی

سایت وارثون

تهیه و فراوری: حق دوست، گروه حوزه علمیه تبیان